حذف یارانه نقدی در ماههای اخیر موجی از اعتراضات را در میان خانوارهای ایرانی بهوجود آورده است. دولت اعلام کرده که در راستای حمایت از اقشار ضعیف، یارانه سه دهک بالای جامعه یعنی دهکهای هشتم، نهم و دهم حذف خواهد شد. اما بسیاری از سرپرستان خانوار معتقدند که این دهکبندیها دقیق نیست و درآمد واقعی آنها با معیارهای اعلامشده همخوانی ندارد.
یکی از شهروندان معترض در تماس با رسانه ها توضیح داده است که درآمد خانوار او تنها ۱۴ میلیون تومان در ماه است، اما سامانه وزارت کار این خانواده را در دهک نهم قرار داده و یارانه آنها را قطع کرده است. این فرد میگوید: «درآمد من بهعنوان سرپرست خانوار صفر ثبت شده، درآمد فرزند خردسال نیز صفر است و تنها درآمد همسرم ۱۴ میلیون تومان اعلام شده است. با این شرایط مشخص نیست چگونه ما را در دهک نهم قرار دادهاند.»
طبق آییننامه اجرایی کالابرگ و شرایط جدید حذف یارانه، خانوارهایی که درآمد ماهانه آنها از سقفهای تعیینشده فراتر رود، مشمول حذف یارانه خواهند شد. این سقفها بهصورت زیر تعریف شده است:
خانوار یکنفره: ۳۰۰ میلیون ریال
خانوار دو نفره: ۳۶۰ میلیون ریال
خانوار سه نفره: ۴۲۰ میلیون ریال
خانوار چهار نفره: ۴۸۰ میلیون ریال
خانوار پنج نفره: ۵۴۰ میلیون ریال
برای خانوارهای بیش از پنج نفر نیز ضریب مشخصی به سقف اضافه میشود. بر اساس این معیارها، بسیاری از خانوادهها معتقدند که درآمدشان کمتر از سقف تعیینشده است اما به اشتباه در دهکهای بالاتر قرار گرفتهاند.
نمونهای از این اعتراضات مربوط به کارگران ساختمانی است. برخی از استادکاران گفتهاند که کارفرما حقوق تمام نیروها را یکجا به حساب آنها واریز میکند و همین موضوع باعث شده درآمدشان بیش از واقعیت ثبت شود و در دهکهای بالاتر قرار گیرند. این مسئله احتمال حذف یارانه آنها را افزایش داده است.
طبق آییننامه، خانوادههایی که یارانه آنها حذف شده میتوانند با مراجعه به سامانه وزارت کار نسبت به ثبت اعتراض اقدام کنند. وزارت کار موظف است اطلاعات و مدارک معترضین را بررسی کرده و نتیجه را به سرپرست خانوار اعلام کند. این دادهها هر شش ماه یکبار بهروزرسانی میشوند.
با این حال، بسیاری از خانوادهها معتقدند که وزارت کار با اطلاعات ناقص و غیرواقعی تصمیمگیری میکند. آنها میگویند که درآمد ماهانهشان حتی کفاف تأمین نیازهای حداقلی را نمیدهد، اما بهعنوان خانوار پردرآمد شناخته شدهاند. یکی از معترضین توضیح داده است که خرید یک خودرو بهصورت اقساطی توسط همسرش باعث شده سامانه آنها را در دهک نهم قرار دهد، در حالی که بخش عمده درآمد صرف پرداخت اقساط میشود و عملاً پولی برای هزینههای زندگی باقی نمیماند.
این اعتراضات نشان میدهد که فرآیند دهکبندی و حذف یارانه نیازمند بازنگری جدی است. کارشناسان اقتصادی نیز تأکید دارند که معیارهای فعلی نمیتوانند وضعیت واقعی خانوارها را بهدرستی نشان دهند. به همین دلیل، بسیاری از خانوادهها ناخواسته وارد پروسه شکایت و پیگیری میشوند تا حق خود را بازپس گیرند.
